Làng Vũ Đại (xã Nhân Hậu, Lý Nhân, Hà Nam) không chỉ nổi tiếng trong các tác phẩm văn học của cố nhà văn Nam Cao như: Chí Phèo, Đời Thừa, Lão Hạc…mà nơi đây còn nổi tiếng với món cá kho làng Vũ Đại danh bất hư truyền.
Cá kho là món ăn dân dã,giàu nghèo như nhau. Món cá kho ở đây có truyền thống lâu đời và cách kho cá ở đây có sự khác biệt rất nhiều so với cách kho cá bình thường. Nguyên liệu thì cũng công phu, nồi đất được lấy từ Nghệ An còn vung thì lấy từ Thanh Hoá, theo như các nhà kho cá lâu đời thì chất đất ở Nghệ An tốt, nung không bị vỡ và khét, chịu nhiệt kho suốt 24h, vung ở Thanh Hoá thiết kế kiểu vòm xuống, phù hợp trong lúc kho.
Cá dùng để kho là cá trắm đen tuổi đời trên 1 năm và có trọng lượng hơn 1 kg, bỏ đầu và đuôi chỉ lấy phần mình cá. Loại cá trắm đen là hảo hạng nhất trong các loại cá nước ngọt vì cá chỉ ăn ốc, chắc thịt và mật độ nuôi cá trắm đen chỉ (20 con/ha mặt nước) nên cá ăn rất thơm thịt, bùi. Gia vị dùng để kho cá là riềng, xả, ớt, bột ngọt, hạt nêm, muối, hành, nước cốt chanh và đặc biệt là mắm cua đồng được muối từ những tháng 6 mùa “cua ngoi lên bờ”.
Củi kho cá là củi nhãn, đặc biệt phải bằng củi nhãn vì củi nhãn chắc, thanh, thơm, không bị khét vì khói, củi nhãn còn triệt mùi đất nung nên giữ được vị cá. Trước khi kho cá, người làng Vũ Đại cho 1 nắm gạo vào nồi đất đun sôi để khử mùi, gọi là “tôi nồi” xong đem phơi khô rồi mới kho.
Khi kho, họ lót lớp riềng xuống đáy nồi, xếp cá lên cho vừa nồi, cho các loại gia vị như nước hàng (kẹo đắng), mỳ chính, muối nước cốt mắm cua gia truyền, cho ngập nước rồi đun. Người kho cá phải thực sự có tâm, luôn theo sát nồi cá chỉ để nước sôi bùng bục không được sôi to, cũng không được sôi 2 nước vì như thế cá sẽ chín đều nhừ tận xương, không bị nát cá. Cứ hết nước lại châm tiếp cho đến khi đủ 24h mới xong nồi cá kho. Thực sự công phu và tỉ mỉ.
Cá kho làng Vũ Đại thường được ăn trong ngày tết, văn hoá cổ truyền, khi thịt mỡ đã nhiều đã ngán thì ăn 1 miếng cá kho với cơm ngày tết không gì hạnh phúc bằng. Mùa hè mà có niêu cá kho với bát canh cua mồng tơi cà pháo thì trên đời này còn gì hạnh phúc hơn.
Hiện nay, kho cá đã trở thành 1 nghề vì sản phẩm đã được quảng bá rộng rãi không chỉ trong nước mà còn quốc tế, đem lại thu nhập cao cho người dân nơi đây. Những ai đã từng được 1 lần thưởng thức cá kho thì sẽ không thể nào quên được vị ngon khó cưỡng của cá kho làng Vũ Đại.
Xem thêm:>>> Một góc nhìn về phở Nam Định<<<<
>>>Về Điện Bàn Quảng Nam ăn bê thui Cầu Mống<<<