Cá nướng úp chậu là món ăn truyền thống và đặc sản của Nam Định, nhất là vào dịp tết đến xuân về, người Nam Định hay nướng cá để ăn tết.
Cá nướng úp chậu thường là cá chép to, loại từ 1 đến 2 kg hoặc cá trắm cỏ nặng từ 2kg trở lên. Như vậy cá mới có vị bùi, ngọt thịt và đặc biệt là giữ được độ ẩm trong thịt cá, khi cá chín không bị khô.
Cá nướng úp chậu thường được ướp gia vị khoảng nửa tiếng để cho gia vị ngấm vào cá. Gia vị chủ yếu là bột canh, mì chính,lá mắc mật (hoặc lá ngải cứu) tùy thuộc vào sở thích của mỗi người, gừng, xả, hành tím…
Khi nướng cá, trải 1 lớp rơm dày khoảng 3cm xuống nền đất, lót tiếp 1 lớp tàu chuối (để rơm khỏi dính vào cá) bên trên bề mặt cá phủ lớp lá chuối. Theo Bố tôi bảo thì phủ lá chuối lên chốc cá để hãm bớt nhiệt trên mặt chậu, cá không bị chín ép, giữ được thịt cá ngọt không bị khô.
Cái quan trọng nhất của cá nướng úp chậu đó là canh lửa, ở đây, tính kiên nhẫn được đặt lên hàng đầu. Cá được nướng trong khoảng 6 tiếng, 3 tiếng là lật cá để cho chín đều, vàng 2 bên. Cá nướng bằng vỏ chấu, nên không được cháy to quá, lửa phải âm ỉ thì cá mới ngon. Khi cá chín, có màu sắc vàng ươm, không bị cháy hay sống. Để có được mẻ cá ngon thì nó trải qua nhiều công đoạn và gửi gắm vào đó sự chu đáo, nhẫn nại.
Cứ ngày tết đến, Nam Định quê tôi lại rộn rã những nụ cưởi bên chậu cá, để có cái tết sum vầy, đoàn viên và đầy đủ, thì món cá nướng úp chậu đã trở thành truyền thống và khó thể thiếu bên mâm cơm ngày tết. Đơn giản nhưng chứa đựng trong đó sự yêu thương đùm bọc của mẹ cha, của gia đình. Đó là đặc sản miền Bắc
xem thêm: Cách luộc măng khô ngon và sạch